سوآپ ارزی

سوآپ ارزی (currency swap) یعنی چه؟

شاید عبارت سوآپ ارزی را شنیده باشید که در معاملات استفاده می شود، در این مقاله به تشریح کامل سوآپ ارزی پرداخته ایم.

سوآپ نوعی قرارداد به صورت معاوضه بوده که دارای 4 نوع می باشد. سوآپ ارزی به زبان ساده می توان اینگونه عنوان کرد که قراردادی بوده که بین دو طرف امضا می شود. بر اساس قرارداد سوآپ ارزی، طرفین قرارداد توافق می کنند که در برهه های زمانی مشخص، فرضاً سالیانه، ماهیانه و. در قرارداد سوآپ به یکدیگر بپردازند، به طوری که طرف اول به طرف دوم در زمان مشخص بدهی خود را میپردازد و در مقابل، طرف دوم به طرف اول در زمان مشخص، این روند پرداختی را در معامله سوآپ ارزی طی می کند.

سوآپ یعنی چی؟
سوآپ در معنای لغوی یعنی مبادله کردن و معاوضه؛ قرارداد سوآپ ارزی به زبانی دیگر یعنی توافقی بین 2 شرکت برای مبادله جریان های نقدی(که پرداخت ها می توانند از دارایی یا پرداخت باشند) خود در آینده است.

تاریخچه کوتاه از سوآپ ارزی
قراردادهای سوآپ از سال 1980 ایجاد شدند و از آن زمان بازار این قرارداد به طرز چشمگیری مورد توجه قرار گرفت، به گونه ای که در حال حاضر بیشتر قراردادهایی که از مشتقات خارج از بورس صورت می گیرند را به صورت سوآپ ارزی انجام می دهند.

بخش های تشکیل دهنده ی سوآپ ارزی
1. فروشنده سوآپ (swap seller):
فروشنده سوآپ ارزی یا خریدار حمایت، به فردی گفته می شود که نرخ شناور از مبلغ قرارداد را دریافت کرده و پس از آن بازده کل از مبلغ قرارداد را به طرف مقابل قرارداد پرداخت می کند.

2. شخص مرجع:
تعهد مرجع یا شخص مرجع، فردی است که ابزار پرداخت بدهی را فراهم می کند که می تواند صادرکننده وام، دولت، شرکت یا یک شخص حقیقی باشد.

3. خریدار سوآپ (swap buyer):
نام های دیگر آن سرمایه گذار یا فروشنده حمایت می باشد که با دریافت کل بازده مبلغ قرارداد، نرخی شناور از قرارداد را به طرف مقابل پرداخت می کند.

4. دارایی پایه:
موضوع قرارداد سواپ ارزی می باشد که شامل وام و ورقه قرضه با ریسک اعتباری می باشد.

5. صرف سوآپ (swap premium):
پرداخت های انجام شده به وسیله ی فروشنده سوآپ می باشد که به آن "پایه صرف" می گویند، همچنین به پرداخت های انجام شده به وسیله ی خریدار حمایت، "پایه حمایت" می گویند.
هر دو طرف قرارداد طبق صرف سوآپ تا پایان مهلت قرارداد متعهد خواهند بود که تا پایان مدت قرارداد ثابت می ماند.

انواع سوآپ ارزی
انواع سواپ ارزی به 4 دسته کلی تقسیم می شود:
1. سوآپ نکول اعتباری (credit swap):
یکی از مشکلات عمده ی بسیاری از موسسه های مالی ریسک عدم پرداخت اقساط وام های داده شده به مشتریان آن ها بوده که برای حل این مشکل سوآپ های نکول اعتباری ایجاد شده است.

2. سوآپ نرخ بهره (interest rate swap):
در بازار وام و اوراق قرضه، موسسه هایی که وظیفه ی تعیین نرخ بهره مجاز برای اوراق قرضه منتشر شده ی مورد استفاده ی یک موسسه خاص و یا موسسه هایی که تکفل پرداخت وام را پذیرفته اند، محدودیت هایی را برای فروشندگان اوراق و گیرندگان وام به وجود آورده اند که این موضوع باعث می شود در زمان سررسید درآمدهای بنگاه و نوع آن ها ناهماهنگی ایجاد می شود.

به طور مثال، شرکت a به طور ماهیانه درامدی متغییر دارد، اما بدهی های ایجاد شده از فروش اوراق مشارکت خود را به صورت ثابت و سالیانه باید پرداخت کند. در طرف دیگر شرکت b دارای درآمدی ماهیانه به صورت ثابت دارد که سررسید بدهی سالیانه آن متغییر می باشد.

حال تصور کنید که این شرکت ها برای دستیابی به وام دارای محدودیت می باشند و نمی توانند تحت این شرایط آن را دریافت کنند، در اینجا معامله سوآپ نرخ بهره گره گشای مشکل می شود و به راحتی شرکت a که از اوراق مشارکت 3 درصدی برخوردار می باشد، بهره ی ثابت خود را با شرکت b که از بهره متغییر برخودار می باشد، سوآپ یا مبادله می کند.

3. سوآپ ارز (currency swap):
این معامله دقیقا به شکل سوآپ نرخ بهره صورت می گیرد با این تفاوت که در اینجا اصل دارایی یا وام معامله می شود، همچنین اصل وام یا دارایی در این نوع سوآپ، با 2 ارز متفاوت انجام می شود.

4. سوآپ کالا (commodity swap):
برای فهم بهتر این سوآپ تصور کنید، شرکت a تولید کننده ی مشتقات نفتی می باشد و شرکت b تولید کننده ی نفت می باشد. شرکت سوآپ ارزی a در 3 سال پیش رو، در هر سال به 2000 بشکه نفت نیاز دارد. برای تامین این حجم از نفت، شرکت a و b بایکدیگر به این صورت قرارداد می بندند که سالیانه مبلغ 200000 دلار باید بپردازد ( قیمت هر بشکه نفت 100 دلار در نظر گرفته شده است). در مقابل شرکت b ملزم به پرداخت سالیانه مبلغ 1000 دلار به صورت نقدی به شرکت a می شود. در این صورت هر دو شرکت اطمینان دارند که تا 3 سال آینده تغییرات قیمتی در معاملات خود ندارند و ریسکی در عدم تامین محصول برای آن ها وجود ندارد.

سوآپ و سوآپ ارزی چیست؟

قرارداد سوآپ نوعی قرارداد برای معاوضه جریان نقدی در آینده است که در آن تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی که باید پرداخت شوند، مشخص است.

به گزارش ایبِنا، قرارداد سوآپ یا معاوضه یا تاخت نوعی از ابزار مشتقه است که در آن یک طرف قرارداد نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار مالی خود با عواید ناشی از ابزار مالی طرف مقابل اقدام می‌کند. عواید چنین قراردادی بستگی به نوع ابزار مالی مورد معامله دارد. برای مثال در معاوضه یا سوآپ اوراق قرضه منظور از عواید می‌تواند سود آن اوراق و به صورت کوپن‌های مربوط به آن باشد. این‌گونه از قراردادها معمولاً شامل تاریخ پرداخت و نیز نحوه محاسبه عواید یا جریانهای نقدی مورد معامله است.

اولین سوآپ در سال ۱۹۸۱ میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت که امروزه قراردادهای سواپ جزء مهمترین قراردادهای مالی مورد استفاده در دنیا هستند.

سواپ نوعی قرارداد برای تبادل یک جریان نقدی در آینده است. در این قرارداد تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانهای نقدی که باید پرداخت شود مشخص است. جریان های نقدی همان ارزش آتی کالاهایی است که قرار است معامله شوند.

در سوآپ ارزی نیز دو طرف معامله توافق می کنند که پرداخت ها در یک ارز مشخص به صورت دوره ای باشد؛ به عنوان نمونه یک دوره ماهانه یا به صورت سالانه این امر انجام شود تا بدهی طرف مقابل این معامله سوآپ به اتمام برسد. در مقابل طرف دوم معامله نیز می پذیرد که برای پرداخت های معامله سواپ داشته باشد.

در این روش به طرفین معامله کمک می کند تا در مقابل ریسک نوسانات نرخ ارز مقاوم تر بوده و آن را بهتر مدیریت کنند. یعنی بجای اینکه دو کشور با یک نرخ در زمان حال معاملات خود را انجام دهند، با درنظر گرفتن یک نرخ متوسط و پرداختهای دوره ای ارز دو طرف معامله به مدیریت ریسک های ناشی از نوسانات نرخ ارز اقدام می کنند.

باید توجه داشت که در معامله به صورت سوآپ سه طرف معامله وجود دارد به این ترتیب که مشتری الف در یک تاریخ مشخص ۲۰۰۰ یورو مبلغ ۲۲۰۰ دلار از بانک ب در یک معامله نقدی خریداری می کند و مدیران مالی بانک ب برای حفظ سبد دارایی های ارزی خود باید دلار فروخته شده را برگردانند. برای این منظور بانک ب با انجام یک معامله سلف دلار با طرف سوم با نرخ معینی در یک سررسید مشخص دیگری مثلا چند ماه بعد آن را دنبال می کند. این محاسبات با نرخ های معین و به صورت یکجا انجام می شود.

به این صورت در این معامله بانک ب هم سود خود را که ناشی از فروش دلار است با پیش خرید آن بدست می آورد و در ضمن از ریسکی که ممکن است متوجه ارز موجود خود شود محافظت می کند.

بخش های تشکیل دهنده‌ سوآپ ارزی

۱. فروشنده سوآپ (swap seller) : فروشنده سوآپ ارزی یا خریدار حمایت، به فردی گفته می‌شود که نرخ شناور از مبلغ قرارداد را دریافت کرده و پس از آن بازده‌ کل از مبلغ قرارداد را به طرف مقابل قرارداد پرداخت می‌کند.

۲. شخص مرجع : تعهد مرجع یا شخص مرجع، فردی است که ابزار پرداخت بدهی را فراهم میکند که میتواند صادرکننده وام، دولت، شرکت یا یک شخص حقیقی باشد.

۳. خریدار سوآپ (swap buyer) : نام های دیگر آن سرمایه‌گذار یا فروشنده حمایت می‌باشد که با دریافت کل بازده مبلغ قرارداد، نرخی شناور از قرارداد را به طرف مقابل پرداخت می‌کند.

۴. دارایی پایه : موضوع قرارداد سواپ ارزی می‌باشد که شامل وام و ورقه قرضه با ریسک اعتباری است.

۵. صرف سوآپ (swap premium) : پرداخت‌های انجام شده به وسیله‌ی فروشنده سوآپ می‌باشد که به آن "پایه صرف" می‌گویند، همچنین به پرداخت‌های انجام شده به وسیله‌ی خریدار حمایت، "پایه حمایت" می‌گویند.

سوآپ ارزی چیست؟

قرارداد سوآپ نوعی قرارداد برای معاوضه جریان نقدی در آینده است که در آن تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی که باید پرداخت شوند، مشخص است.

به گزارش ایبِنا، سوآپ (Swap) در معاملات که به آن سوآپ مالی می‌گویند در واقع قراردادی مشتقه است که بین دو طرف برای مبادله دو ابزار مالی صورت می گیرد. این روش معامله بین دو طرف برای معامله و مبادله هر نوع سوآپ ارزی جنس یا اوراق بهاداری می تواند تعریف شود. یکی از انواع سوآپ ها که اخیرا نیز بواسطه توافق بین ایران و ترکیه بر سر سوآپ ارز و لیر مورد توجه قرار گرفته است، سوآپ ارز (Currency Swap Contracts) است که در زیر توضیح داده می‌شود.

قرارداد سوآپ نوعی قرارداد برای معاوضه جریان نقدی در آینده است. یک قرارداد سوآپ، تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی که باید پرداخت شوند را مشخص می کند. این جریانات نقدی در واقع ارزش آتی است که آنچه معامله می شود دارد. درخصوص سوآپ ارز رویه عمل بدین گونه است که دو طرف این معامله سوآپ ارز توافق می کنند که پرداخت های دوره ای در یک ارز مشخص را در یک دوره خاص(مثلا ماهانه، سالانه) داشته باشند تا بدهی طرف مقابل معامله سوآپ تمام شود. در عوض طرف دوم نیز می پذیرد که همین کار یعنی همین پرداخت ها را برای طرف اول معامله سوآپ داشته باشد.

تعبیر دیگر از سوآپ ارز این است که دو معامله نقدی و سلف ارز بطور همزمان صورت سوآپ ارزی می پذیرد و در واقع هدف این است که ریسک های مربوط به معامله و نوسانات نرخ ارز دو طرف معامله مدیریت شود. یعنی به جای اینکه ارز دو کشور با یک نرخ در زمان حال بصورت نقدی سوآپ ارزی معامله شود و با نرخ دیگری بصورت سلف، با در نظر گرفتن یک نرخ متوسط و پرداخت های دوره ای ارز دو طرف معامله این نوسانات نرخ ارز و ریسک های آن مدیریت شده و متعادل می شوند.

معامله سوآپ ارز سه طرف معامله دارد که با مثال زیر برای یک معامله سوآپ روش کار معامله سوآپ ارز مشخص می شود:

مشتری "الف" در تاریخ معینی با پرداخت ۲۰۰۰ یورو مبلغ ۲۲۰۰ دلار از بانک "ب" در یک معامله نقدی خریداری می‌کند. مدیران مالی بانک "ب" برای حفظ سبد دارایی‌های ارزی، باید مقدار دلار فروخته شده سوآپ ارزی را برگردانند. این مقصود را بانک "ب" با انجام یک معامله سلف دلار با طرف سوم با یک نرخ معین با سررسید معین دیگری یعنی چند ماه بعد دنبال می‌کند. مجموعه این معامله طی یک سلسله محاسبات با نرخ های معین و به صورت یکجا صورت می پذیرد. در این معامله، بانک "ب" ضمن به دست آوردن سود حاصل از فروش دلار، با انجام خرید سلف، ارز خود را از ریسک تغییر ارزش دلار محافظت می کند.